Ngày 6-1, nhiếp ảnh gia Nguyễn Á vừa ra mắt độc giả cuốn sách ảnh « Hầu đồng Việt Nam » tại Nhà Thông tin và Triển lãm 45 Hàng Bài, TP Hà Nội.

Cuốn sách ảnh song ngữ 424 trang do NXB Thông Tấn ấn hành, là những hình ảnh ghi lại từ các lần quan sát và trải nghiệm thực hành tín ngưỡng hầu đồng Việt Nam. Phủ Tiên Hương (xã Tiên Hương, huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định) lộng lẫy trong đêm rước đuốc, phủ Vân Cát (xã Kim Thái, huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định), Nguyệt Du cung… là những địa danh nổi tiếng trong quần thể di tích Phủ Giầy mà cứ mỗi độ Xuân về nườm nượp người trẩy hội. Đền Sòng Sơn (phường Bắc Sơn, thị xã Bỉm Sơn, tỉnh Thanh Hóa), đền Phố Cát (huyện Thạch Thành, Thanh Hóa), đền Kiếp Bạc – Côn Sơn (Hải Dương), phủ Phúc Sinh Trường (Thái Bình… cũng là những nơi ghi dấu ấn thờ Mẫu Liễu Hạnh – một trong tứ bất tử của tín ngưỡng Việt từ thời xa xưa.

Ảnh bìa cuốn sách « Hầu đồng » của nhiếp ảnh gia Nguyễn Á

Nhắc đến tín ngưỡng thờ Mẫu, hầu như ai cũng từng biết tới phủ Tây Hồ (phường Quảng An, quận Tây Hồ, TP Hà Nội). Không chỉ được coi là một trong những chốn linh thiêng, phủ Tây Hồ nằm sát bên bờ hồ Tây sóng nước mênh mang, gợi hứng thi ca nhạc họa cho không biết bao nhiêu văn nhân thi sĩ, nên ngày rằm mùng một người dân tứ xứ nườm nượp chen chân viếng cảnh nơi đây. Phủ Tây Hồ cũng là nơi thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu điển hình với các nghi lễ cung thỉnh, lễ rước được tái hiện mang đậm dấu ấn văn hóa Việt.

Nhiếp ảnh gia Nguyễn Á lặn lội theo bước chân Nghệ nhân Ưu tú Nguyễn Thị Nhỡ, Nghệ nhân Dân gian Phạm Thiện Kiểm, Nguyễn Thị Chung, Nguyễn Thị Kim Thanh, Nguyễn Tiến Nghĩa, Đặng Thị Mát, Phạm Thị Đoan Trang… về rất nhiều vùng quê, tham dự những nghi lễ hầu đồng được tái hiện sống động. Mấy trăm trang chứa cả ngàn bức ảnh cho thấy hầu đồng được công chúng yêu thích không chỉ bởi yếu tố tâm linh mà còn vì nét đẹp văn hóa dân gian này đã hòa quyện được cả lễ – nhạc – y – quan.

Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam từng phát biểu trong lễ đón nhận bằng ghi danh « Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu tam phủ của người Việt » là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại hồi tháng 4-2017: « Thêm một di sản văn hóa vô giá mà cha ông ta đã sáng tạo, bồi đắp, gìn giữ, trao truyền lại cho cháu con bằng trí lực, mồ hôi và cả máu xương được vinh danh, được cam kết sẽ tiếp tục tỏa sáng trong dòng chảy của nhân loại… Thật khó có thể tìm thấy một sự phối kết nhuần nhuyễn giữa những yếu tố văn hóa nghệ thuật như trang phục, âm nhạc, diễn xướng… với những triết lý, quy tắc tín ngưỡng, tôn giáo… và những điều bình dị trong cuộc sống thường nhật để thể hiện một cách sống động quan niệm rất nhân văn về thiên nhiên, lịch sử, văn hóa, bản sắc tộc người như trong tín ngưỡng thờ Mẫu tam phủ… ».